ჟურნალისტი სტივენ საკური: არც თუ ისე დიდი ხნის წინ დასავლური ძალები საქართველოს პრობლემური კავკასიის რეგიონში პოლიტიკური და ეკონომიკური თავისუფლებების პიონერად მიიჩნევდნენ. იყო საუბარი ევროკავშირსა თუ ნატო-ში საბოლოო გაწევრიანებაზე. ახლა, საუბარი უფრო ბნელი ტენდენციისაკენ გადაიხარა - ავტორიტარიზმი, ოპოზიციის რეპრესია და მწვავე კითხვები რუსეთის გავლენის შესახებ. ჩემი სტუმარი საქართველოს პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილია. აქვს თუ არა საქართველოს დღეს მეტი საერთო ბელარუსთან ვიდრე ბელგიასთან?

პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილი თბილისიდან

სალომე ზურაბიშვილი: მადლობას გიხდით HARDtalk-ში მოწვევისთვის.

სტივენ საკური: სასიამოვნოა გადაცემაში თქვენი ყოფნა. ნება მომეცით თქვენს წარსულზე დაგისვათ შეკითხვა. არც თუ ისე დიდი ხნის წინ თქვენ იყავით საფრანგეთის ელჩი თბილისში, წარმოადგენდით საფრანგეთს. იმ პოზიციიდან, როგორ ფიქრობთ რას მოიმოქმედებდით დღეს საქართველოს პოლიტიკის მიმართ?  

სალომე ზურაბიშვილი: პირველ რიგში, საფრანგეთის ელჩი თხუთმეტი წლის წინ ვიყავი, ქართველი ემიგრანტების ოჯახის შვილი საფრანგეთში, აღზრდილი საფრანგეთში და ნამუშევარი საფრანგეთის დიპლომატიურ სამსახურში.

ვფიქრობ, იგივეს მოვიმოქმედებდი ამ პოლიტიკური კრიზისის მიმართ, რასაც ვხედავთ მსოფლიოს მრავალ წერტილში. ერთ-ერთი მთავარი მახასიათებელი, რომელსაც სამწუხაროდ დღეს ყველგან ვხედავთ პოლარიზაციაა.

როგორც საფრანგეთის ელჩი, (თუმცა აღარ ვარ საფრანგეთის ელჩი) ვეცდებოდი იმას, რასაც ცდილობს ზოგიერთი ელჩი, რასაც ევროკავშირისა და აშშ-ს ელჩები ცდილობენ გააკეთონ ბოლო რამდენიმე თვის განმავლობაში - ცდილობენ ამ პოლარიზაციის გადალახვის ფასილიტაციას, კომპრომისების პოვნას და ფაქტია, რომ ჩვენ ვნახეთ კომპრომისებზე მუშაობა და დარწმუნებული ვარ, რომ ამ გზაზე სვლას გავაგრძელებთ.

ეს არ არის მარტივი გზა, არავის უთქვამს, რომ დემოკრატია მარტივია, თუმცა ვფიქრობ, რომ მცდელობები უნდა განვაგრძოთ და ნამდვილად, როგორც პრეზიდენტი, მაქსიმალურად ვცდილობ გასაგები გავხადო საქართველოს მოსახლეობისათვის, რომ ევროინტეგრაციისა და ნატო-საკენ მიმავალი გზა არის გზა, რომელიც გადის სტაბილურობაზე, დემოკრატიაზე, ძლიერ ინსტიტუტებზე და ეს არ შეიცვლება.

სტივენ საკური: დიახ, თუ შეიძლება ქალბატონო პრეზიდენტო, თქვენ ახსენებთ სტაბილურობას, ძლიერ ინსტიტუტებს, თუმცა აღიარებთ, რომ თქვენი ქვეყანა ამჟამად კრიზისშია. შესაბამისად, მზად ხართ დაგმოთ რაც მთელ საქართველოსთან ერთად 23 თებერვალს იხილეთ, როდესაც პოლიცია შეიჭრა მთავარი ოპოზიციური პარტიის ოფისში და დააკავა მისი ლიდერი; ახლა აქ მზად ხართ რომ ეს დაგმოთ?

სალომე ზურაბიშვილი: ეს ალბათ არ არის შესაბამისი ადგილი, სადაც ვარჩევდი რაიმეს დაგმობას, ან გამართლებას. ვფიქრობ, რომ რასაც ველი და მხარს ვუჭერ არის კომპრომისი, დეპოლარიზაცია, დეესკალაცია. სავარაუდოდ, არც დრო და არც ფორმა,  საუკეთესო არ იყო, მაგრამ ეს ჩემი გადასაწყვეტი არაა. რაც შემიძლია ვთქვა, არის ის, რომ ახლა კიდევ უფრო მეტად უნდა ვიმუშაოთ კომპრომისის მოსაძებნად, რადგან ესაა გზა საქართველოსთვის, საქართველოს მოსახლეობისა და ყველა პოლიტიკური პარტიისათვის გამოსავალი.

მე მათ ყველას მოვუწოდებ; მოვუწოდებ მმართველ პარტიას, რადგან ისინი მეტად პასუხისმგებლები არიან, რომ თავიდან აირიდონ ის, რასაც ოპოზიცია ცდილობდა პროვოკაციებისა და დესტაბილიზაციის სცენარის კუთხით. ასე რომ, ორივე მხარემ მეტი უნდა გააკეთოს, თუ ორივე მხარეს ნამდვილად სჯერა, რომ საქართველოს ევროპული მომავალი აქვს, რომლისაც მე მჯერა - სრულიად დარწმუნებული ვარ და არ ვფიქრობ, რომ კრიზისი და ეს არის კრიზისი, ამას შეაჩერებს.

სტივენ საკური: სრულად მესმის ქალბატონო პრეზიდენტო, რომ თქვენ სახელმწიფოს მეთაური ხართ და არა მთავრობის მეთაური. მიუხედავად ამისა, თქვენ იკავებთ პოლიტიკურ პოზიციებს, რადგან როდესაც საპრეზიდენტო არჩევნებში გაიმარჯვეთ, თქვით, რომ თქვენი როლი იყო ქვეყნის შეძლებისდაგვარად წინ წაწევა ევროპისაკენ, ევროკავშირისა და ნატო-ს წევრობისაკენ. მე გეუბნებით, რომ რაც ბოლო დღეებში საქართველოში განვითარდა, საქართველოს ძალიან აშორებს ევროპასთან რაიმე ახლო ურთიერთობების პერსპექტივისგან. რომ მოვიყვანო ესტონეთის ყოფილი პრეზიდენტის ტომას ილვესის სიტყვები, რომელიც საქართველოსთან თბილი ურთიერთობის დიდი მხარდამჭერი იყო, თქვა - „ის რაც ვნახე ამ დღეებში, განსაკუთრებით ოპოზიციის ლიდერის დაჭერით, ზიზღის გრძნობას მიჩენს, რაც ხდება ქვეყანაში, რომლის პოპულარიზაციაში, დაცვასა და გაძლიერებაში მრავალი წელი დავხარჯე“. ეს არის მიმდინარე მოვლენებზე ევროპაში არსებული რეაქცია.

სალომე ზურაბიშვილი: დიახ, ეს არის ადამიანის რეაქცია, რომელიც აღარაა პოლიტიკაში. ვფიქრობ, ზრდილობიანად რომ გამოვხატო ჩემი აზრი ასეთი განცხადების მიმართ ეს ძალიან გადამეტებულია, რადგან არის გზა, რომელსაც საქართველო მიჰყვება და რომელმაც მრავალი პროგრესი განიცადა. არ ვფიქრობ, რომ შეიძლება საქართველოს უგულებელყოფა ერთი მოვლენიდან გამომდინარე, რომელსაც ასევე თავისი ფონი აქვს - იყო შტურმი პარლამენტზე და როგორც ვთქვი, სხვადასხვა პროვოკაციები. ისევ გავიმეორებ და ვიტყვი, არ ვფიქრობ, რომ დრო და ფორმა იყო საუკეთესო, თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ საქართველო უცებ გადაიქცა ავტორიტარულ სახელმწიფოდ. ვფიქრობ, რომ შარლ მიშელის საქართველოში ვიზიტი ნიშნავს, რომ კრიზისი არის, თუმცა ეს ასევე ნიშნავს, რომ არავის არ უგულებელყვია საქართველო, პირიქით, ვფიქრობ, რომ ევროკავშირი დაბრუნდა, ევროკავშირის და აშშ-ს ელჩებმა აქამდე გააკეთეს თავისი საქმე და ეს ნიშნავს, რომ საქართველოს აქვს ევროკავშირის იმედი და ევროკავშირი ფიქრობს, რომ ამ რეგიონში საქართველო, მოსმენილი კრიტიკის მიუხედავად, ჯერ კიდევ არის ის ერთი ქვეყანა, რომელიც ყველაზე დემოკრატიული, ყველაზე მოწინავე და სტაბილურია. ევროკავშირს სჭირდება საქართველო ისეთი, როგორიც არის, როგორც ევროპული გზა რეგიონში; საქართველოს კი, ნათელია, რომ სჭირდება ევროკავშირი და ძალიან მოხარული ვარ, რომ ევროკავშირს ერთ-ერთმა უმაღლესმა წარმომადგენელმა გადაწყვიტა მედიაცია, გადაწყვიტა ამ კრიზისის გადაჭრაში თავად ჩართულიყო და მჯერა, რომ ამ კრიზისს გადავლახავთ. იცით, საქართველოს ისტორიის ფურცლები მრავალ მეტად დრამატულ გვერდს ინახავს და ჩვენ ისინი დავძლიეთ, ჩვენ ერთ-ერთი ყველაზე გამძლე ქვეყანა ვართ და მე დარწმუნებული ვარ ჩემს ქვეყანაში.

სტივენ საკური: ახლა როცა ჩვენ ვსაუბრობთ, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ლიდერი, ბატონი ნიკა მელია კვლავ პატიმრობაშია. ფიქრობთ, რომ ხელისუფლებამ ის ახლა უნდა გაათავისუფლოს?

სალომე ზურაბიშვილი: კვლავ გავიმეორებ, არ ვაპირებ მთავრობას ბრძანებები მივცე, განსაკუთრებით, BBC-ის ეთერში. მე გითხარით, რომ ამ საკითხზე უნდა მოიძებნოს და მოიძებნება გამოსავალი. რა გამოსავალი იქნება, ჩვენ ამას ვნახავთ, სავარაუდოდ, მომდევნო დღეებში და ეს იქნება მედიაციის ნაწილი, რომელიც თუ არ ვცდები, უკვე ხვალ დაიწყება.

შესაბამისად, ორივე მხარეს - მთავრობის წარმომადგენლებსა და ოპოზიციურ პარტიებს მოვუწოდებ, დამთავრდეს რიტორიკა, პროვოკაციები და მზად იყვნენ ჩაერთონ ამ დიალოგში საღი გონებითა და კომპრომისების მოძებნის მზაობით. კვლავ ვიმეორებ, მჯერა, რომ ამას მივაღწევთ.

სტივენ საკური: ბატონი მელია ამტკიცებს, რომ შემოდგომაზე ჩატარებული საპარლამენტო არჩევნები გაყალბდა. ის ასევე ჩივის მმართველი პარტიის ქართული ოცნებისა და რუსეთის ურთიერთობებზე. ის ფიქრობს, რომ რუსეთი გავლენას ახდენს მმართველ პარტიაზე. ეს ძალიან, ძალიან ფეთქებადი ბრალდებებია და ათასობით ადამიანს სურს თბილისის ქუჩებში გამოსვლა, მისი მხარდაჭერა და მისი დაპატიმრების გამო კატეგორიული მიუღებლობის გამოხატვა. თქვენ ამას კრიზისს უწოდებთ. თუ სასწრაფოდ რაიმე არ განხორციელდა, ამან შესაძლოა, ქვეყანა ღრმა არასტაბილურობამდე მიიყვანოს. 

სალომე ზურაბიშვილი: პირველ რიგში, ქუჩებში არსებული სიტუაცია ასე არ არის, რომ იქ ათასობით ადამიანი იდგეს. ბევრად მეტი ადამიანი გამოვიდა ქუჩაში საქართველოს მეორე ქალაქში, ჰიდროელექტროსადგურის აშენების გასაპროტესტებლად. აქ, თბილისში, ხუთი ათასიდან - რვა ათასამდე ადამიანი იყო გამოსული, თუმცა ამას მნიშვნელობა არ აქვს. თუ არის მოსახლეობის ნაწილი, რომელიც რაღაცას არ ეთანხმება, ვფიქრობ, რომ კომპრომისი უნდა მოიძებნოს.

რასაც თქვენ განიხილავდით - გაყალბების ბრალდებებს, ახლახან ეუთო-მ არჩევნების შესახებ საბოლოო დასკვნა გამოაქვეყნა, რომელიც ამგვარს არაფერს ამბობს და ეჭვქვეშ არ აყენებს არჩევნების ლეგიტიმურობას.

ასე რომ, ვფიქრობ, რომ ეს ძალიან სახიფათო პრეცედენტია, არა მხოლოდ საქართველოსთვის, არამედ სხვა მრავალი ქვეყნისათვის. ჩვენ ვხედავთ, რომ სხვა ქვეყნებში, წინასწარ არის გაყალბება გამოცხადებული, მაშინ როცა არჩევნები ტარდება და როცა არც ერთი საერთაშორისო დამკვირვებლისა თუ მოსახლეობის უმრავლესობის მიერ გაპროტესტებული არაა და მაშინ ისმება კითხვები არჩევნების ლეგიტიმურობასთან დაკავშირებით, როცა პარტია რომელიც აგებს არ აღიარებს არჩევნების შედეგებს. ვფიქრობ, რომ ეს ყველაფერი საყურადღებო ტენდენციაა, არა მხოლოდ საქართველოსთვის, როგორც პატარა დემოკრატიული ქვეყნისთვის, არამედ ბევრად ძლიერი ქვეყნებისთვისაც. ასე რომ უაპელაციოდ არ უნდა მივიღოთ ნებისმიერი ოპონენტის განცხადება, რომელიც იღებს თუ არ იღებს არჩევნებში მონაწილეობას. ჩვენ უნდა ვეძებოთ კრიზისის გადაჭრის გზები და ეს უნდა მოხდეს ევროკავშირთან ერთად ჩვენს ევროპულ გზაზე.

ახლა, რუსეთის შესახებ დასმულ შეკითხვას ვუპასუხებ. 

სტივენ საკური: თუ შეიძლება, რუსეთზე ცოტა ხანში გადავიდეთ. მოდით, თქვენს ნათქვამზე შევჩერდეთ. რა თქმა უნდა, ერთ-ერთი პრობლემა აქ ისაა, რომ საქმე არ ეხება მხოლოდ პარტიულ პოლარიზაციას. ის უფრო ღრმად მიდის. თქვენი ქვეყნის პრემიერ-მინისტრი, ბატონი გახარია ამ საკითხის გამო გადადგა. ის არ შეეგუებოდა ბატონი მელიას დაკავებას, ამიტომ მან დატოვა მთავრობა. ახლა, თქვენი პრემიერ-მინისტრი ხისტი ბატონი ღარიბაშვილია, რომელმაც თქვა, რომ მისი აზრით, ოპოზიცია მოღალატეთა ბანდაა. ასე რომ, თუ ტენდენციებზე საუბრობთ, ტენდენცია, რომელსაც ვხედავთ არის ის, რომ საქართველო მართული, მზარდად ავტორიტარული ხელისუფლების მიერ, შესაძლოა, უფრო ბელარუსის სტილში ან თუნდაც ბატონი პუტინის რუსეთის, ვიდრე დასავლეთ ევროპის.

სალომე ზურაბიშვილი: უპირველეს ყოვლისა, თქვენ აკეთებთ განცხადებებს, რომელსაც ნამდვილად ვერ მივიღებ. მე მათ ვერ მივიღებ. მე მათ ვერ მივიღებ, როგორც ნამდვილად ევროპელი ლიდერი. საქართველოში არ ვიქნებოდი, თუ საქართველოს მსგავსება ექნებოდა ბელარუსსა ან პუტინის რუსეთთან. ეს არასენსიტიურია, იმ ქვეყანაზე საუბრისას, რომელსაც დღეს ოკუპირებული ტერიტორიები აქვს და არასენსიტიურია საქართველოს მრავალსაუკუნოვანი ისტორიის გათვალისწინებითაც.

სულ რამდენიმე დღის წინ, 25 თებერვალს, ჩვენ ვიხსენებდით საქართველოს პირველი ოკუპაციის 100 წელს, თუ არ ჩავთვლით 1801 წლის ოკუპაციას. ასე რომ, 200 წელია რაც ეს გამოვიარეთ. მე არ ვიცი სხვა ქვეყანა, რომელიც ასეთი დემოკრატიულობით გაუწევდა წინააღმდეგობას, რომელსაც 1918 წელს ექნებოდა დემოკრატიულად არჩეული პარლამენტი - ქალი პარლამენტარებით და მუდმივად წინააღმდეგობის გამწევი ქართველი მოსახლეობით. ამიტომ, ასეთი ტიპის ბრალდებებს არ მივიღებ და არ ვიცი ისინი საიდან მოდიან. ისინი ნამდვილად არ მოდიან ევროპელი ლიდერებისგან, რომელიც სულ რაღაც რამდენიმე დღის წინ აქ იყო და მე არაფერი ამ ხასიათის არ მომისმენია. არ ვფიქრობ, რომ ევროპული კომისიის პრეზიდენტი ბატონი შარლ მიშელი ბელარუსში მედიაციისთვის ჩავიდოდა. არ ვიცი, ვის შორის შეიძლება მედიაცია. პოლარიზაცია და ძლიერი, სხვადასხვა პოლიტიკური პარტიების არსებობა დღევანდელი დემოკრატიულობის დამადასტურებელია და არა ავტორიტარიზმის. ამიტომ, მინდა გთხოვოთ, მოზომოთ ასეთი ტერმინები, რომლებსაც თქვენგან ვისმენ.

სტივენ საკური: მესმის თქვენი სენსიტიურობის.

სალომე ზურაბიშვილი: მაგრამ ეს სენსიტიურობა არ არის. ეს რეალობაა!

სტივენ საკური: რეალობა არის ის, რომ ამერიკის საელჩომ 23 თებერვლის მოვლენების შემდეგ გააკეთა განცხადება, სადაც ღრმა წუხილი გამოხატა, რომ საქართველო არასწორ გზაზეა და თუ შეიძლება ვთქვა, აშშ-ს კონგრესისა და სენატის წარმომადგენლებმა გამოსცეს განცხადება, რომ საქართველოს სამართალდამცავი ორგანოები და სასამართლო სისტემა გამოყენებულია პოლიტიკურად მოტივირებული ქმედებების შესასრულებლად, რაც საფრთხეში აგდებს იმას, რაც საქართველოს დემოკრატიულობისა და ევროატლანტიკური გზისაგან დარჩა. ეს არ ვარ მე და არ არის ჩემი აზრი, ქალბატონო პრეზიდენტო, ესენი თქვენი მთავარი მოკავშირეები არიან ვაშინგტონში.

სალომე ზურაბიშვილი: დიახ, მაგრამ ამავდროულად, რამდენიმე თვის წინ, სახელმწიფო მდივანი არ იყო შეშფოთებული საქართველოს გზით და საჯაროდ, კონგრესის წინაშე განაცხადა, რომ ჩვენი გზა ნატო-საკენ ღიაა და რომ ახალი ადმინისტრაცია მას მხარს დაუჭერდა.

მე ბრიუსელში იყავი... ახლა თქვენ უნდა მომცეთ დამთავრების საშუალება.

მე ბრიუსელში ვიყავი თვენახევრის წინ, სადაც შევხვდი როგორც ნატოს, ისე ევროკავშირის წარმომადგენლებს და მე მსგავსი ტიპის განცხადებები არ მომისმენია. ერთი საკითხია, საქართველოს წინააღმდეგ წამოწყებული ის საზოგადოებრივი კამპანია, რომელიც არ ვიცი საიდან მომდინარეობს, ჩემთვის გასაკვირია ან არ არის გასაკვირი. შემაშფოთებელია, რომ საზოგადოებრივი კამპანია, რომელიც ნათელია, რომ ორკესტრირებულია, სწორედ იმ დროს, როდესაც ახალი ადმინისტრაციის პირობებში ჩვენი გზა ნატო-საკენ ხელახლა გაიხსნა და როდესაც ჩვენი გზა ევროკავშირისაკენ ისეთი ძლიერია, როგორც არასდროს.

კრიზისი არსებობს, არ ვამბობ რომ კრიზისი არ არის. ეს არის კრიზისი, რომელიც უნდა გადავჭრათ. ერთი რამ მინდა აღვნიშნო - საინტერესოა ის ფაქტი, რომ ყველა მხარე და საზოგადოებრივი აზრი საქართველოში, რომლის 80% ნატო-სა და ევროკავშირის გზას ემხრობა, ყველა მიიჩნევს, რომ ევროკავშირის მედიაცია მისაღებია. ასე, რომ ეს ნიშანია, იმისა, რომ ჩვენ ჩვენს მომავალს იქ ვხედავთ. ახლა მინდა დავუბრუნდე რუსეთს - ეს არის ის, რასაც მე კიდევ უფრო ნაკლებად მივიღებ, რადგან ეს ქვეყანა არასდროს წასულა რუსეთისკენ,  ვინც არ უნდა ყოფილიყო მისი ხელისუფლება.

სტივენ საკური: ქალბატონო პრეზიდენტო, თქვენ იცით, რომ ზოგიერთი ქართველი თქვენზე ნაწყენი იყო რუსეთთან ურთიერთობასთან დაკავშირებით, როდესაც 2018 წლის საპრეზიდენტო კამპანიის დროს, თქვენ პრაქტიკულად თქვით, რომ თქვენთვის, პატარა ომი თუ ასე შემიძლია ვუწოდო, ნამდვილი კონფლიქტი საქართველოსა და რუსეთს შორის, როდესაც რუსი ჯარი თქვენს ტერიტორიაზე იყო, იყვნენ ჩართული ბრძოლებში სამხრეთ ოსეთსა და აფხაზეთში, თქვენ თქვით, ციტატა „ამ საომარ ვითარებაში, საქართველომ დაიწყო საომარი მოქმედებები“ და თქვით, რომ ეს იყოს საქართველოს მთავრობის მხრიდან აზრს მოკლებული გადაწყვეტილება, გიჟი პრეზიდენტის ახირება ან საუკუნოვან მტერთან უცნაური და ბუნდოვანი გარიგება. ზოგიერთი საქართველოში მართლაც უკმაყოფილო იყო იმით, რომ თქვენ სამხრეთ ოსეთსა და აფხაზეთში რუსეთის ჯარების ყოფნას, უფრო მეტად სააკაშვილს აბრალებდით, ვიდრე რუსებს.

სალომე ზურაბიშვილი: თუ შეიძლება, რომ გიპასუხოთ რადგან ვრცლად ახდენთ ჩემს ციტირებას. ამ კითხვას ორი ნაწილი აქვს: პირველი, ვერავინ ვერ მასწავლის ისტორიის იმ ნაწილს, სადაც საქართველოს წინააღმდეგ ომს ყოველთვის რუსეთი იწყებდა. საქართველოს არცერთი ომი რუსეთის წინააღმდეგ არ დაუწყია არც მე-19 საუკუნეში, არც 1921 წელს, არც 1992 და 2008 წლებში არ მოუხდენია რუსეთის ტერიტორიის არცერთი უნციისა და ინჩის ოკუპაცია. იგივეს ვერ ვიტყვით რუსეთზე, რომელიც მუდმივად (და ვიტყოდი ეს ერთ-ერთი მთავარი პრობლემაა რაც ჩვენ გვაქვს) მოძრაობს სამხრეთით ჩვენი ტერიტორიისაკენ და ახორციელებს ოკუპაციას - იწყებს რა ყველა ომს, რაც კი დაწყებულა. ეს ერთი და ძალიან ნათელი საკითხია და არ ვფიქრობ, რომ არსებობს ვინმე ვისაც შეუძლია ბრალი დამდოს ამის არ ცოდნაში და ამასთან სრულ შესაბამისობაში არ ყოფნაში.

მეორე საკითხია, პრეზიდენტის პოლიტიკური პასუხისმგებლობა და ამაზე მე ბევრს ვფიქრობ, რადგან დღეს მე ვარ საქართველოს პრეზიდენტი და იგივე პასუხისმგებლობა მაკისრია. კონდოლიზა რაისი - ჩვენი ამერიკელი მეგობრები და პარტნიორები საქართველოში ჩამოვიდნენ იმის ასახსნელად, რომ ეს ძალიან საშიში იყო. მათ გვითხრეს არ ავყოლოდით პროვოკაციებს. მე ამ პერიოდში საქართველოში ვიყავი და პირადად მოვისმინე ეს გაფრთხილებები და რჩევები. პროვოკაციებზე აყოლა, ის შიდა გადაწყვეტილებები რაც იქნა მიღებული: კონსტიტუციური წესრიგის აღდგენა, ტერმინი, რომელიც იმ დროს იყო გამოყენებული - ეს არის ის, რაც პოლიტიკურ პასუხისმგებლობას ასახავს, რომლის შედეგადაც ჩვენი ტერიტორიების 20%-ს ოკუპირება მოხდა და რომლებიც დღესაც ოკუპირებულია და რომლისთვისაც ნებისმიერ დემოკრატიულ ქვეყანაში, ნებისმიერ პრეზიდენტს, ნებისმიერ პასუხისმგებელ ფიგურას მოუწევდა კითხვებზე პასუხის გაცემა, რაც საქართველოში არ მომხდარა. ეს სამწუხაროა, რადგან თუ ქვეყანამ არ იცის თავისი წარსული, არ შეუძლია განსაჯოს და განიხილოს მომხდარი იმისათვის, რომ არ გაიმეოროს იგივე შეცდომები, მაშინ ჩვენ განწირულები ვართ მომავლში ახალი შეცდომებისთვის. ჩვენ გააზრებული უნდა გვქონდეს ჩვენი წარსული.

სტივენ საკური: შეესაბამება თუ არა სიმართლეს, რომ პოლიტიკური კრიზისი, რომელიც ჩვენ განვიხილეთ და ის, რასაც ბევრი ქართველი თქვენი ხელისუფლების ავტორიტარულობის ტენდენციად აღიქვამს, ვლადიმირ პუტინსა და რუსეთს უწყობს ხელს და კიდევ უფრო საეჭვოს ხდის იმას, რომ თქვენ წარმატებით მოახდენთ რუსეთის გაყვანას ოკუპირებული ტერიტორიებიდან, როგორც თქვენ მათ უწოდებთ - აფხაზეთიდან და სამხრეთ ოსეთიდან.

სალომე ზურაბიშვილი: ვფიქრობ ყველა ასე [ოკუპირებული ტერიტორიები] უწოდებს და სტრასბურგის სასამართლომ ახლახან აღიარა რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ჩადენილი ყველა დანაშაული და ვფიქრობ, სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ თავის ანგარიშში ტერმინი ოკუპაცია, თუ არ ვცდები, 17-ჯერ გამოიყენა. ეს სწორედ მათი შედეგია, ვისაც თქვენ საქართველოში პრორუსულ მთავრობად მოიხსენიებთ. რა თქმა უნდა, ჩვენ პატარა ქვეყანა ვართ და მესმის, რომ არავის აქვს დრო ახლოდან დააკვირდეს საქართველოს და გარკვეული აქტიური კამპანიები ხანდახან შეიძლება იყოს თარგმნილი მკაცრ სიტყვებად და იყოს მკაცრად განსჯილი. ვფიქრობ, ჩვენ არ ვართ ისეთები, როგორადაც თქვენ აღგვწერთ. ვფიქრობ, საქართველო არის ქვეყანა, სადაც ყველა პარტიასა და საზოგადოებას შორის არის კონსენსუსი ერთ საკითხზე და ის დამოუკიდებლობის შემდეგ არ შეცვლილა - ეს არის გზა ევროპისა და ნატო-სკენ! სხვათაშორის, გზა ევროპისაკენ, ახალი არ არის! საუკუნეების განმავლობაში საქართველო თავს იცავდა სხვა ბევრი დამპყრობლისა და იმპერიისგან და ყოველ ჯერზე ის დასავლეთისაკენ იყურებოდა, უყურებდა ევროპას ერთი ძალიან კარგი მიზეზის, მისი ღირებულებების გამო. საქართველოს ფუნდამენტური ღირებულებები ევროპულია, ანუ იგივე, რაც ევროპელებს აქვთ.

სტივენ საკური: ქალბატონო პრეზიდენტო, ნამდვილად ძალიან დიდ მადლობას გიხდით თბილისიდან ჩართვისთვის.

სალომე ზურაბიშვილი: დიდი მადლობა.